Tempsplein is een Romeinse hotspot
Auteur: Harry Lindelauf
Fotografie: Gemeente Heerlen, Hilde Vanneste
Dit zijn de favoriete Via Belgica-vondsten van de experts. Ontdek wat archeologen antwoorden op onze vraag: wat is jouw favoriete Romeinse vondst langs de Via Belgica in Zuid-Limburg? De antwoorden zijn gevarieerd en verrassend. Van een bronzen Diana-been tot spectaculaire zandstenen askisten. In tien afleveringen presenteren wij de keuze van experts. In de laatste aflevering:
Hilde Vanneste— Regioarcheoloog Parkstad
‘Ik heb niet één topvondst. Er zijn veel belangrijke vondsten gedaan maar heel bijzonder zijn de archeologische resten op het Tempsplein in Heerlen. Daardoor weten we nu zeker dat Heerlen niet is ontstaan vanuit een inheemse nederzetting maar dat het door de Romeinen is gesticht.’
Hilde Vanneste leest als regioarcheoloog Parkstad de verbanden tussen de vondsten en welke betekenissen zij hebben om -onder meer- het Romeinse plaatje van Coriovallum in te kleuren.
Het hooggelegen Tempsplein is het hart van de vicus Coriovallum. De oorzaak voor die stichting ligt in de kruising van de Via Belgica (oost-west gericht) en de Romeinse weg van Trier naar Xanten (noord-zuid). Zo’n kruispunt is het waard om te verdedigen en een aantal vondsten wijst dan ook op het militaire karakter van Coriovallum.
Hilde: ‘Toegang tot fort is unieke vondst in Nederland.’
De spitsgracht is dankzij de donkere kleur van de vulgrond duidelijk afgetekend.
Versterking
Rond de derde eeuw wordt Coriovallum verdedigbaar gemaakt. Er is een versterking, je mag het ook een fort noemen, met een spitsgracht die op meerdere plekken rond het badhuis en centraal op het Tempsplein is gevonden. De verdedigingswerken bestaan verder uit een aarden wal waar een palissade of een muur op is geplaatst. In 2016 levert werk aan het hedendaagse riool een vondst op die uniek is in Nederland: het gaat om een ‘clavicula’, een beschermde toegang tot de versterking. Bij de opgraving presenteert het profiel van de spitsgracht zich dankzij de vulling met donkere grond overduidelijk aan de onderzoekers. In de vulling van de spitsgracht worden resten van een paardentuig en een bronzen slotplaat gevonden. Ook duiken grote smeedhaard-slakken op. Die vondst wijst op een professionele bewerking van ijzer, mogelijk voor de productie van wapens en ander materiaal voor het leger.
Foto: Gerard Tichelman van RAAP bij een van de monumentale brokstukken die zijn gevonden onder het tempoplein.
Graanschuur of tempel
De spitsgracht van het Tempsplein hoort bij de spitsgracht die even verderop naast het Thermenmuseum is ontdekt. Een moderne reconstructie toont de diepte en de steile helling van de wanden. De spitsgracht is in werkelijkheid dieper en breder. De verdedigingswerken beschermen huizen, militaire barakken, veel pottenbakkersovens en de inmiddels befaamde thermen van Coriovallum. Verschillende monumentale bouwmaterialen en funderingen die worden gevonden, zijn van een gebouw van enige allure, mogelijk een grote graanschuur of een tempel uit de tweede of derde eeuw.
Foto: Gemeente Heerlen – Overzicht van de locaties waar de spitsgracht is aangetoond.
