Onder het kunstgras wacht een monumentaal Romeins gebouw
Auteur: Harry Lindelauf
Fotografie: Harry Lindelauf
Een jaar geleden trok ‘Heel Heerlen Graaft!’ nationale aandacht. Wij brachten een bezoek aan deelnemer Peter Soudant. In zijn patiotuin aan het Tempsplein ligt ‘opgravingsput 22’ verborgen onder kunstgras. Toen figuurlijk een goudmijn, nu een uitnodiging aan archeologen om verder te graven. Want Peter kan niet wachten tot de archeologen terug komen.
‘Ik haat kunstgras maar het grote voordeel is dat ik het in een minuut heb opgerold’, legt Peter Soudant lachend uit. Hij vervangt de groene mat graag door een rode loper voor vervolgonderzoek naar de Romeinse geschiedenis, die onder zijn huis verborgen ligt. “Als Heel Heerlen Graaft! een vervolg kan krijgen? Graag, graaf in de patio of voor mijn part in de kelder. Ik zou zeggen ‘be my guest’”.
foto: Peter Soudant: ‘ ‘De werkput heb ik dicht gegooid. Grond er in en een paar nep-munten en wat euro-stukken. Gewoon, archeoloogjes-van-later pesten.’
Zwaar werk
In september 2023 zijn de verwachtingen en de buitentemperatuur torenhoog. Het is 32 graden en opa Guus, vader Gaston en dochter Emma Jamin uit Maastricht hebben zich als vrijwillige gravers tot op 80 centimeter diepte geworsteld. Het is zwaar werk maar werkput 22 is dan al goed voor twintig emmers met aarde, Romeinse brokstukjes van dakpannen, tegels en aardewerk. In totaal verzamelen ze 328 vondsten waaronder een grote gesmede spijker.
‘Volstrekte verrassing’
Die zondagochtend is het tijd voor de ‘volstrekte verrassing’ van Heel Heerlen Graaft: onder een 40 centimeter dikke laag Romeins bouwpuin komt een twee à drie centimeter dikke vloer van Romeinse kalkmortel aan het daglicht. De archeologen, gravers, belangstellenden en patio-eigenaar Peter Soudant glunderen. Wat een vondst.
De vloer hoort volgens archeologen bij een ‘monumentaal’ gebouw. De omvang blijkt uit de gemetselde fundamenten die maar liefst 2,50 tot 2,80 meter breed zijn. De resten van die fundamenten zijn in 1927 gevonden, samen met enkele bouwstenen. Die stukken, van natuursteen, passen bij een monumentaal gebouw.
Het gevoel zegt: een tempel
Maar het grote raadsel is: wat was dat voor gebouw? Waarvoor gebruikten de Romeinen het? Peter Soudant: ’Er zijn voor mij drie opties: het was of een opslag, of een soort smederij/wapenfabriek want er zijn hier ook metaalslakken gevonden. Of het was een tempel. Ik snap dat Karen Jeneson en Gerard Tichelman voorzichtig zijn met hun uitspraken. Zij zoeken als archeologen bewijs, daarvoor zijn het echte wetenschappers. Ik ben geen wetenschapper dus ik durf te zeggen dat mijn gevoel voortkomt uit een tempel, uit het sacrale en het devote dat daar plaatsvond.’
Dat gevoel komt voor Peter Soudant niet uit de lucht vallen: ‘Ik heb bij het kopen van dit huis mijn gevoel de doorslag laten geven. Toen ik hier voor het eerst kwam kijken, was het huis zwaar onderkomen. Maar desondanks voelde het heel goed. Ik wist dat er op deze plek meer aan de hand was. Maar wat, dat wist ik niet. En nu blijkt dat mijn huis aan het Tempsplein staat dat voor Nederlandse begrippen een Romeinse goudmijn is.’
Foto: Een jaar later: kunstgras en een zithoek boven op werkput 22.
Dat mysterie moet ontrafeld worden
Na die ene vierkante meter in september 2023 zouden de archeologen graag verder graven in de patiotuin van Peter Soudant. Het spoor van de Romeinse mortelvloer volgen en mogelijk meer resten vinden van het grote bouwwerk. De spanning en sensatie van toen is er nog steeds, nu vergezeld van de aangewakkerde nieuwsgierigheid naar de Romeinse erfenis die verborgen ligt onder zijn huis: ’Ik wil weten of mijn gevoel klopt, was het inderdaad een tempel of toch een ordinaire fabriek? Dat mysterie moet ontrafeld worden. Dus wat mij betreft kan het, ze zijn van harte welkom. Ik denk dat hier nog heel veel in de grond zit.’
Foto: Dit fragment van een Romeinse dakpan lag dicht onder oppervlakte in de tuin van Peter Soudant.
Archeologie op de vierkante meter
Het was archeologie op -letterlijk- een vierkante meter. De actie ‘Heel Heerlen Graaft!’ bracht zaterdag 9 en zondag 10 september 2023 tientallen vrijwilligers op de been die onder begeleiding van archeologen 22 werkputten hebben gegraven. Doel: de oorspronkelijke laag in de ondergrond bereiken waarop 2.000 jaar geleden de Romeinen woonden. ‘Heel Heerlen Graaft!’ zette meteen een record: het was de grootste archeologische zoekactie samen met inwoners van Nederland.
De inventarisatie van de ‘oogst’ van ‘Heel Heerlen Graaft!’ toont een Romeinse kledingspeld (fibula), veel bouwmateriaal (dakpannen, mortel, tegels) en de laag kalkmortel in de werkput bij Peter Soudant. De resultaten van het sedaDNA-onderzoek van grondmonsters uit de Romeinse grondlaag zijn nog niet gepubliceerd. Wel gepubliceerd is een boek over de ervaringen van de deelnemers aan Heel Heerlen Graaft. Leuk detail: Peter Soudant tekende voor het grafisch ontwerp van het boek.
foto: In de werkput bij Peter Soudant zijn grondmonsters genomen voor sedaDNA-onderzoek.
