Een nieuwe toekomst voor het Romeins verleden
Auteur: Harry Lindelauf en Ankie Bosch
Fotografie: Thermenmuseum en Jonathan Vos Photography
Het Romeins verleden in Zuid-Limburg staat goed op de kaart, mede dankzij Via Belgica. De komende jaren brengt het Romeins Museum in Heerlen nieuwe impulsen. Kwartiermaker voor het museum Benoît Mater en Via Belgica-projectleider Toos Hofstede kijken vooruit (en achterom). En leggen uit waarom Via Belgica zoveel meer is dan een oude Romeinse heirbaan.
Wat zij delen: enthousiasme voor het Romeins erfgoed van de regio. Dat enthousiasme is bij Toos Hofstede gegroeid sinds zij zes jaar geleden de rol van projectleider op zich nam. Benoît Mater bracht het mee na haar studie Mediterrane archeologie en wil de passie die Italianen hebben voor hun erfgoed ook hier uitdragen. “We willen een zaadje planten in het hart van Limburgers én Nederlanders. Wij mogen trots zijn op dit bijzondere erfgoed. Zodat wij ons meer verbonden voelen met het verleden dat wij samen delen.” Toos: “We geven onze toekomst een verleden, en ons verleden een toekomst.”
Vind jouw weg
Via Belgica wordt sinds het aantreden van Toos niet langer alleen beschouwd als de oude Romeinse heirbaan. Toos: “Via Belgica gaat over meer dan de zoektocht naar een 2.000 jaar oude weg. Ze vertelt ons het verhaal van het Romeins verleden van Zuid-Limburg. Via Belgica is het vertrekpunt om erachter te komen wie we waren en wie we zijn. En om het unieke aanbod van deze regio opnieuw te ontdekken.”
Dichtbij de mensen
“Met Via Belgica heeft het Romeins verleden een toekomst gekregen, omdat we het dichter bij de mensen hebben gebracht”, zegt Toos. “Onder het motto ‘vind jouw weg’ zijn archeologie, cultuur en toerisme gebundeld, net als heden en verleden.” Ondernemers en culturele aanbieders uit de regio dragen het verhaal mee uit. Het resultaat is een ruim en gevarieerd aanbod: van archeologische vondsten tot recepten, wandelroutes en virtual reality.
"Via Belgica is het vertrekpunt om erachter te komen wie we waren en wie we zijn."— Toos Hofstede
Nieuwe allure
Dat aanbod wordt in de zomer van 2026 uitgebreid met een nieuw Romeins museum. Het plan is al klaar, de voorbereidingen zijn in volle gang. Gaat het licht op groen? Dan sluit het huidige Thermenmuseum in 2024 zijn deuren en start daarna de bouw van het nieuwe museum. De nieuwbouw moet een museum worden van nationale allure en met internationale aantrekkingskracht. Benoît: “Wij willen hét Romeins museum van Nederland zijn. Een museum dat het Romeins verleden tussen Maas en Rijn, tussen Tongeren en Keulen presenteert.”
Toegangspoort
Voor inwoners van de regio en bezoekers vormt het nieuwe museum de toegangspoort naar het Romeins erfgoed. “De verhalen komen er samen op één centrale plek en worden verdiept in de omliggende regio”, legt Toos uit. “Door bijvoorbeeld een wandeling in het villalandschap van Bocholtz, het kunstwerk van de Dame van Voerendaal, een Romeins diner bij Villa de Proosdij, of een wijnproeverij bij Wijnkasteel Genoels-Elderen.”
Samenwerking
Toos: “Of mensen nu komen voor de prachtige natuur, de Limburgse gastronomie of archeologie, we doen steeds ons best vanuit al die interesses de deuren naar het Romeins verleden te openen.” De samenwerking tussen de Provincie Limburg en de gemeenten is daarbij van onschatbare waarde gebleken. “Juist daardoor was het mogelijk om over gemeente- en landsgrenzen heen te kijken. Het geheel is ook hier meer dan de som der delen.”
Samensmelting van culturen
Wat ook anders wordt in het nieuwe museum: er komt een correctie op de eendimensionale belichting op de Romeinen. Benoît: “De Romeinse tijd is voor onze regio een gemengd verhaal. De cultuur die er al was, is vermengd met de cultuur van de Romeinen. Die samensmelting willen we ook laten zien. Hoe we dat precies gaan doen, daar werken we aan. Dat is een spannende ontdekkingstocht.”
"Educatie is hét middel om het Romeins erfgoed en zijn invloed op de hedendaagse samenleving over te brengen."— Benoît Mater
Scholieren en ouders
Voor de komende jaren zien Toos en Benoît daarnaast educatie als een belangrijke opdracht. “Daar kunnen we nog een grote stap zetten, niet alleen naar de jeugd, maar ook naar hun ouders”, vindt Toos. “De educatie die ik voor ogen heb, is bedoeld voor iedereen. En vinden we dus niet alleen in klaslokalen.” Benoît: “Scholieren en studenten blijven een belangrijke groep. Maar educatie is veel breder, het is het middel om het Romeins erfgoed en zijn invloed op de hedendaagse samenleving over te brengen.”
Over de grenzen
De ambities van het Romeins Museum om over de grens te kijken, passen volgens Toos heel goed bij de toekomst van Via Belgica na haar naderende afscheid als projectleider. “Het Romeins erfgoed is niet aan landsgrenzen gebonden. Het is daarom spannend om voorbij de eigen grenzen te kijken. Met grensoverschrijdende wandelen fietsroutes doen we dat al. Wegwijzers, zitbanken en informatieborden maken het inwoners en bezoekers makkelijk om het Romeins erfgoed te beleven. De website, de app en de Via Belgica-gids, waarvan al de vierde druk is verschenen, wijzen je de weg. En ik denk dat het nieuwe Romeins Museum het bestaande aanbod enorm zal verrijken.”
