Villa Ravensbosch of Villa Vogelenzang
Beekstraat, Valkenburg
De resten van villa Ravensbosch zijn opmerkelijk goed bewaard gebleven. De villa ligt onderaan een helling en werd afgedekt met aarde die van de helling gleed na de Romeinse tijd. Het Rijksmuseum van Oudheden heeft, in samenwerking met het LGOG, de Romeinse villa Ravensbosch opgegraven tussen 1922 en 1923. Van de villa zijn zowel het monumentale hoofdgebouw als een rechthoekig bijgebouw gevonden. Het is echter niet uitgesloten dat er nog meer gebouwen bij de villa hoorden. Deze zitten misschien nog in de grond verborgen? Na de opgravingen hebben de resten van de villa lange tijd aan het oppervlak gelegen, waardoor ze in slechte staat waren. Een aantal jaar geleden zijn ze gelukkig weer deels afgedekt, waardoor ze beter beschermd zijn.
Het hoofdgebouw van de villa is waarschijnlijk in verschillende fasen gebouwd. In de laatste fase was het gebouw het grootst met een luxe kamer met vloerverwarming, maar ook een badhuis. Ondanks deze luxe was villa Ravensbosch zeker niet het meest imposante villagebouw van Limburg. Wel zijn er bijzondere voorwerpen gevonden, zoals de fragmenten van drie bronzen plaatjes met Romeinse inscripties. Dit zijn zogeheten ‘vriendschapsplaatjes’. Ze waren aangeboden aan Marcus Vitalinius en Titus Tertinius Cornutus, twee bewoners van de villa. Zij waren lid van de gemeenteraad van Xanten en behoorden tot de hoogste elite van zowel de stad als de Romeinse provincie.
In het Ravensbosch vonden in 1939 de bekende Limburgse amateur-archeologen Beckers en Beckers resten van de Romeinse weg nabij de Putweg. De Via Belgica! Op deze locatie zijn ook een tiental Romeinse villa’s met bijgebouwen ontdekt. Een heuse vicus of Romeins dorp. Dankzij de vruchtbare lössgrond was het ideaal om er aan landbouw te doen.
Leuk om te weten
- Waarom woonden 'hoge heren' in de bescheiden villa Ravensbosch?
- Het is opvallend dat deze ‘hoge heren’ in de toch bescheiden villa Ravensbosch woonden. Je zou ze eerder verwachten in een wat grotere en luxere villa. En er is nog een tweede opvallend element aan villa Ravensbosch: de ligging. De meeste villa’s liggen namelijk halverwege de helling in het heuvelland en dan vooral ook op hellingen die richting het zuiden zijn georiënteerd, met de meeste zon. De villa Ravensbosch ligt onderaan een helling en is richting het noordwesten georiënteerd. De villa zal hierdoor vaak in de schaduw hebben gelegen. Waarom wilden de rijke eigenaren dan toch op deze plek wonen? Als we kijken naar de reliëfkaart dan zie je dat villa Ravensbosch (A) in één van de smalste stukken van het smalle dal van de Strabeek ligt. Hoewel dit een bescheiden beekje is, zou met een dam in het dal vrij eenvoudig een flink waterreservoir kunnen worden aangelegd, zoals hogerop in het dal ook nu nog steeds te zien is. Op de reliëfkaart lijkt ook een restant van zo’n dam zichtbaar te zijn (B), op de plek waar nu het pad richting de weg loopt. Het water uit het reservoir zou gebruikt kunnen worden om een watermolen aan te drijven om graan te malen van de omliggende villa’s. De in de villa Ravensbosch gevonden zogeheten rijn of molenijzer, een ijzeren klem voor in een grote maalsteen, wijst op de aanwezigheid van een molen. De ligging van villa Ravensbosch was dus zo gek nog niet! Het was waarschijnlijk ook een stuk efficiënter om in plaats van graan juist meel te vervoeren, omdat dit minder plek innam en lichter was. Dit meel zou dan wel snel gebruikt moeten worden omdat het minder lang houdbaar is dan graankorrels. Het ligt dan ook voor de hand dat dit naar de grotere plaatsen en steden in de regio ging, misschien zelfs wel naar Xanten. Dit zou dan ook kunnen verklaren waarom bestuurders uit die stad eigenaar waren van deze villa: ze hadden een groot belang bij de voedselvoorziening van hun eigen stad.
- Copyright afbeeldingen
- Reconstructie Villa Ravensbosch – Remy Kooi Submedia; bronzen vriendschapsplaatjes – Afbeelding naar Derks 2011, 120-123; Figuren 5-8. Overgenomen met toestemming van Ton Derks en de gemeente Maastricht.; reliëfkaart – Jasper de Bruin; Molenijzer – Centre Céramique – Maastricht Museum – collectie LGOG